توانایی دوخت انواع تزیینات روی لباس

تزیینات را می توان یکی از هنرهای زیبا و کاربردی دانست که امروزه طرفداران زیادی دارد و اغلب افراد

در حرفه های مختلف توجه خاصی به تزیینات مربوط به رشته خود دارند. یکی از شغل هایی که به شدت

نیازمند یادگیری روش هایی در زمینه تزیینات می باشد، خیاطی است. مطمئنا تزیینات لباس نقش مهمی

در زیبایی بیشتر لباس خواهد داشت، از این رو اغلب افراد به دنبال ایده های جدید و خلاقانه و روش های

مختلفی برای تزیینات لباس های ساده هستند و غالبا با توجه به مدل لباس سعی می شود بهترین گزینه

انتخاب شود.

آشنایی با انواع تزیینات

تمایل به زیبایی یکی از کهن ترین امیلی است که انسان از دیرباز به آن علاقه داشته است و به صورت

های مختلف این خواسته خود را متجلی کرده است .

انسانهای اولیه با استفاده از انواع و اقسام مواد موجود در طبیعت ، از جمله رنگها ، برگهای درختان ، پوست

حیوانات و پرهای رنگی پرندگان سعی کرده خود را تزیین کند تا زیباتر و پر ابهت تر به نظر برسد.

بومیان اقوام مختلف با نقاشی روی بدنهای خویش به این میل دیرینه پاسخ می دادند.

سیر تحول

با پیشرفت تمدن ، هنگامی که انسان ها شروع به تهیه و دوخت انواع لباس نمودند ، حس اشتیاق به زیبایی

بیشتر باعث تنوع انواع دوخت ها شده و سرآغازی برای تجلی انواع هنر های تزیینی در زمینه لباس و نهایتا

صنعت فشن و مد شده است. و باعث نوآوری در پوشاک و خلق برندهای معروف در دنیا گردیده است .

هنر تزیین لباس که اکنون به صورت صنعتی بسیار جذاب درآمده است در کشور ما نیز جایگاهی بسیار

ویژه دارد.تنوع قومی و فرهنگ در ایران باعث شده در شهرها ، روستاها و مناطق مختلف تنوع بسیار زیاد و

جذابی از انواع دوخت ها و تزیینات لباس پدید آید .هر کدام از این دوخت ها که نشانگر قدمت و اصالت

فرهنگ غنی کشور ماست با اسامی مختلف و بسیار متنوع ، مشخص گردیده است.

تزیین لباس در اقوام مختلف

 در برخی از مناطق پارچه های مختلف را به یکدیگر متصل کرده و تزیین می نموده اند.

 بعضی از مناطق از فلز های رنگی برش خورده مانند طلا ، نقره و برنج استفاده میکردند .

 برخی مناطق از تکه های آینه و فلزات صیقلی به عنوان پولک و مهره استفاده کرده اند .

 در برخی مناطق نخ های ابریشمی و زرین در دوخت های لباس شان استفاده کرده و میکنند.

همچنین در خانواده های سلطنتی و اشراف معمولاً از طلا و نقره استفاده بهره می برده اند و زیبایی منحصر

به فردی به لباس ها می بخشیدند.

امروزه اما بیشتر از پولک و منجوق هایی که از جنس پلاستیک های مرغوب ) و بعضا نا مرغوب ( ساخته

میشوند، انواع سنگهای طبیعی و مصنوعی، نخ های ابریشمی مصنوعی ، نخ های زرین و مهره های تزیینی

، بلرسانت، انواع سرمه ها و انواع پر پرندگان برای تزیینات لباس استفاده می شود.

در این جا سعی داریم تا حد امکان انواع دوخت ها و تزیینات لباس را معرفی کنیم و به آموزش آن

بپردازیم.

در این راستا برخی از انواع تزیینات لباس معرفی میشوند:

انواع دوخت

 دوخت منجوق و ملیله

 دوخت مهره های چوبی

 اپلیکه دوزی

 ابریشم دوزی

 گلدوزی

 سرمه دوزی

 روبان دوزی

 کچه دوزی

 دوخت های تلفیقی

 دوخت برزیلی

 نقاشی روی لباس

 جواهر دوزی

 درباری دوزی

 اشرافی دوزی

 شناسایی اصول دوخت انواع تزیینات

دوخت منجوق و ملیله

منجوق دوزی روی پارچه از هنرهای سنتی و یکی از ساده ترین روشها برای تزیین انواع لباسهای مجلسی،

مانتو و تابلوهای هنری است که به روشهای متنوعی صورت منجوق به مهره های ریز و شیشه ای گفته

میشود که در رنگهای متنوعی وجود دارد و با طرح های مختلفی بر روی پارچههایی از جنس مخمل،

ابریشم ضخیم، تافته، ساتن و پارچههای براق دوخته میشود. منجوق دوزی روی پارچه مانند گلدوزی روی

لباس از هنرهای زیبا و سنتی ایران است. این هنر که به رو دوزی نیز معروف است بیشتر برای تزیین

لباسهای مجلسی و با ارزش و ساخت تابلوهای هنری کاربرد دارد.

روشهای منجوق دوزی

به طور کلی منجوق دوزی روی پارچه به دو روش صورت میگیرد:

 منجوقها به صورت تکی بر روی پارچه دوخته میشوند. در این حالت دوام کار بالاست.

 منجوقها به صورت چند تایی به نخ کشیده میشوند، سپس در محل مناسب بر روی پارچه قرار

گرفته و با نخ و سوزن دیگری در بین منجوقها بست زده میشود. در این حالت دوام کار کمتر

است.

دوخت مهره های چوبی

استفاده از مهره های چوبی یکی از متداول ترین روشهای تزیین انواع لباس است که برروی انواع روسری

، پیراهن ، کت و دامن ، کیف و کفش و… به سادگی تزیین میشوند. این مهره های چوبی در رنگ ها و

سایزهای متفاوت موجود است و امروزه یکی از ابزارهای پرکاربرد در ساخت اکسسوری ها می باشد مثل

دستبند ، گردنبند و حتی برای انواع رومیزی ها و تزیینات داخل خانه هم کاربرد دارد .

اپلیکه دوزی

احتمالا همه ما ترکیب تکه دوزی با پارچه و بیشتر از آن چهل تیکه را به خاطر روتختی، رومیزی، لحاف،

لباس و کیفهای چهل تیکه شنیده ایم. اما جالب است بدانید که اپلیکه خیلی چیز عجیب و غریب و

پیچیدهای نیست و همان تکه دوزی خودمان است که انگلیسی زبانها به این هنر تکه دوزی با پارچه اپلیکه

( (Applique میگویند. در یک کلام اپلیکه به معنی جدا کردن تکههای پارچه و وصل کردن آن روی

پارچه، لباس، کیف، کفش و… است.

اکثر مردم اصطلاح اپلیکه را با اپلیکههای دان تل و گیپور روی لباسهای مجلسی میشناسند. یعنی تعریفی

که بین مردم از این واژه جا افتاده مربوط به این دست از لباسهای میشود. اما واقعیت این است که هنر

اپلیکه فقط به تکه دوزی روی لباس عروس و مجلسی، آن هم فقط با گیپور و دانتل ختم نمیشود. شما

میتوانید با انواع مختلف پارچه و روی وسایل مختلف مثل کیف، کفش، شال، کوسن و… اپلیکه کنید. فقط

باید به جنس، طرح و رنگ بندی پارچه تکه شده و پارچهای که قرار است تکه پارچهها روی آن دوخته

شود، دقت کنید تا نتیجه این هنر تان چشم نواز و خوش آیند شود.

ابریشم دوزی

ابریشم دوزی دوختی میباشد که با نخ ابریشم بر روی طرح دوخته میشوند. نمونهای از این دوختها

عبارتاند از:طرحهای انسانی، های حیوانی، طرحهای گلوبته، طرح هندسی، طرح درختی محرماتی، طرح

شمسهای کتیبهای، خطوط منحنی و ...

چنانچه طرحی با سه روش ، توردوزی کوتاه و بلند، ساتن دوزی و ساقه دوزی انجام شود به آن ابریشم

دوزی می گویند ، در غیر این صورت نمی تواند در این گروه قرار گیرد.معمولا برای دوخت تابلوهای تزیینی،

یقه ی لباسها، رومیزی و …. استفاده می شود. طرح های مورد استفاده در این هنر: نقوش انسانی ، حیوانی

، نگارگری ، شکارگاهی ، گل و بته بوده و دوخت بر روی پارچه های مخمل ، تافته، اطلس ، ماهوت ، تترون

و…. صورت می گیرد.قدیمی ترین نمونه ابریشم دوزی در موزه ی ملی ایران موجود است که مربوط به دوره

ی سلجوقی )سال 451 هجری قمری( است روش نگهداری آن حفاظت از رطوبت مداوم، حرارت و آتش ،

اشعه ی مستقیم و مداوم خورشید، سفید کننده های شیمیایی و اشیای نوک تیز و برنده است و با آب ولرم

و صابون قابل شستن است

ابریشم دوزی در اکثر نقاط ایران خصوصا مناطقی که پرورش کرم ابریشم رواج دارد و هم چنین استان

های اصفهان ، یزد، کاشان ، بندر عباس انجام می گیرد.چنانچه از نخ گلابتون )نخ ابریشمی با روکش

طلا یا نقره ( استفاده شودبه آن ” ابریشم دوزی نقش زری” اطلاق می شود.

گلدوزی

گلدوزی هنری است برای دوختن طرحهای مختلف با سوزن و انواع نخ بروی پارچه . دیمیترین نمونههای

گلدوزیشده ایرانی که در دست است متعلق به دوره سلجوقی است. گلدوزی با دست یک هنر سرگرم

کننده و آرامش بخش است. ممکن است شروع به کار در گلدوزی سخت به نظر برسد، اما متوجه خواهید

شد که اینگونه نیست . گلدوزی با دست روی مانتو، لباس، شال، لباس مجلسی و ...کاربرد دارد.

گلدوزی به دو دسته کلی گلدوزی ساده و برجسته تقسیم می شود. گلدوزی برجسته در اصلاح هنرمندان

عرصه گلدوزی، به گلدوزی برزیلی مشهور است. اینکه چرا به این نوع از گلدوزی، برزیلی می گویند مشخص

نیست . اما توجه شما را به این نکته جلب می کنم که نام بعضی از گره ها و دوخت هایی که در گلدوزی

استفاده می شود، بر اساس نام کشورهاست.مثلا یکی از مهم ترین گره هایی که در گلدوزی خیلی کاربرد

دارد، گره فرانسوی است. در رابطه با علت نام گذاری این گره هم اطلاعاتی موثقی در دست نیست. اما آنچه

که در این میان بسیار اهمیت دارد، این است که در دوره قاجار ، ناصر الدین شاه با سفر به فرنگ با هنرهایی

آشنا شد که پیش از آن در ایران وجود نداشتند و یا اینکه به رواج بسیار نرسیده بودند. یکی از این هنر ها

ساخت گل های مصنوعی بود . احتمال می رود که گلدوزی هم به شکل امروزی یکی از همان هنر هایی

باشد که توسط ناصر الدین شاه به کشور وارد شده باشد. چرا که در هنگام سفر، پادشاه قاجار مجذوب

هنرهای فرنگی می شود و از هنرمندان آن کشورها دعوت می کند تا به ایران آمده و هنر خود را در ایران

به دیگران آموزش بدهند. احتمالا به این دلیل که آموزش دهندگان اصلی این هنر ها خارجی بوده اند، نام

بعضی از قواعد این هنر ها را بر اساس نام این کشورها انتخاب شده کرده اند. البته این مهم را فراموش

نکنید که به دلیل قرار گیری بر سر جاده ابریشم همیشه نخ های فوق العاده مرغوبی در کشور موجود بوده

است و به همین دلیل از گلدوزی بهره می برده است. اما منظور از وارد شدن گلدوزی از فرنگ به شکل

امروزی می باشد.

امروزه با ساده ترین جست و جوهای اینترنتی در شبکه های مجازی و یا گوگل می توانید انواع طرح های

خام گلدوزی را بدست بیاورید. همچنین می توانید این طرح ها را از کتابچه هایی که در فروشگاههای

فروش لوازم گلدوزی موجود است ، استخراج کنید.پس از بدست آوردن طرح مربوطه این طرح بر روی

پارچه منتقل و سپس دوخته می شود .

سرمه دوزی

سِرمِهدوزی دوخت انواع ملیله فلزی روی پارچههای نفیس محکم از

جمله ترمه است که به همین دلیل ترمه دوزی و ملیلهدوزی هم گفته

میشود.هنر سرمه دوختن روی لباس های مجلسی و لباس عروس هم

می شود کار کرد البته باید نوع سرمه را با توجه به لباسی که میخواهیم

کار روی آن انجام دهیم انتخاب کرد.سنگ دوزی روی لباس و رومیزی

هم نزدیک است به سرمه دوزی و یک جوری هم خانواده به حساب می

آیند.

دوخت سرمه هم یکی از هنر های دستی خانم های ایرانی است که

بیشتر روی پارچه های ترمه و تزیین رومیزی ها از آن استفاده می

کنند.

سرمه دوزی یک نوع دوخت تزئینی است که قدمت آن به ۲500 سال تا 3000 سال پیش میرسد. قبلا

وسایلی که برای این کار استفاده می شد دست ساز بود و از جنس طلا و نقره بود که امروزه به دلیل گرانی

این مواد از جنس های دیگری ساخته و استفاده می شود.در قدیم، این هنر برای تزیین لباسها، پردههای

تزئینی تالارها و تزئین رختخواب استفاده میشد اما امروزه علاوه بر این موارد از این هنر دوخت برای موارد

تزیینی و دکوری بیشتری استفاده میشود.

رو بان دوزی

رو باندوزی هنری که متعلق به کشور فرانسه و هلند است و قدمت زیادی در ایران ندارد اما به دلیل زیبایی

و سادگی به یکی از بهترین و جذاب ترین هنرهای دستی بانوان ایرانی تبدیل شده است.

روبان به فرانسوی ruban یک نوار نازک از موادی چون پارچه، فلز یا پلاستیک است که در درجه اول

کاربردهای زینتی و استفاده در بستهبندی دارد. فرهنگهای مختلف در سراسر دنیا از روبان برای مقاصد

مختلف به عنوان وسیله ی تزیینی و نمادین استفاده میکنند.

این هنر یکی از زیر شاخه های سوزن دوزی است که از تلفیق انواع پارچه روبان و نخ گلدوزی می توان به

خلق آثاری زیبا پرداخت. برای این کار باید از پارچه ای مناسب استفاده کرد مثلاً پارچه ای با بافت درشت

مانند کتان پاناما ارگانزا حوله ای و مخمل.در روبان دوزی سوزن باید راحت از پارچه عبور کند وگرنه کار

تمیزی نمی توانید داشته باشید. رنگ روبان، رنگ پارچه ی و رنگ نخ مورد استفاده در روبان دوزی باید

ثابت باشند. نخ های dmc گلدوزی نخ های مناسبی برای روبان دوزی هستند. همچنین می توانید از نخ

های عمامه گلابتون و دیسکو نیز استفاده کنید. روبان ها در اندازه های مختلف وجود دارند شما باید با

توجه به نقشه باریک و یا پهن بودن روبان را انتخاب کنید. روبان های پهن و آهاردار مناسب گلهای درشتی

هستند که اغلب روی کار دوخته می شوند و نباید داخل پارچه شود.

روبان های بدون آهار باریک با رنگ های تیره و روشن مناسب ترین هستند. چون این هنر بستگی به همت

و تلاش خود فرد دارد.

شناسایی اصول برش پارچه در روش تک

صاف کردن عرض پارچه:

از کناره عرضی پارچه های مثل پارچههای پنبهای یا کتانی، یک نخ بکشید و

از روی نخ پارچه را بچینید تا عرض پارچه صاف شود. هر دو سر پارچه را بدین

ترتیب صاف کنید

در پارچه های چهارخانه و راه راه نمیتوان نخ پارچه را کشید بدین ترتیب از

روی راه و خط پارچه آن را بچینید و صاف کنید

آب رفتن پارچه:

امروز انواع پارچه ها بر اثر تماس با رطوبت تغییر شکل نمی دهند و آب نمی

روند. با این حال، بعضی از پارچه ها ارزانقیمت مانند پارچههای پنبهای، ریون

به طور کلی پارچههایی که کمتر از 65 ٪ الیاف مصنوعی دارند مختصری آب

می روند که از پارچه) 10 × 10 ( سانتیمتر را بچینید سپس با یک تکه پارچه

معمولی که کاملاً آب را به خود جذب کرده و وسط پارچه بکشید و بگذارید

خشک شود. اگر پس از خشک شدن وسط پارچه آب رفت و کوچکتر شد،

باید پارچه را قبل از برش در یک ظرف آب بگذارید.

برای ثابت کردن الگو روی پارچه گوشه و کنار آن را سنجاق بزنید تا جابجا نشود بپذیرند در محل خود

ثابت بماند جهت سنجاق ها را به طور عمودی داخل پارچه فروشی کنید تا موقع دوخت به دست آسیبی

نرساند.

4 درصد ها را توسط مردم با استفاده از جا درزها را بیش از اندازه عریض نگیرید و سعی

سانتیمتر دقیقاً علامتگذاری کنید سپس کنید تمام طول جاده آمیز آن صاف و بدون بریدگی

درزها را بچینید. انجام شود .

فاصله دو سر خط راستای پارچه را تا لبه ترکی به اندازه هم بگیرید و سنجاق  بزنید بهتر است توسط

یک خط کش یا کمتر این فاصله را دقیقاً تا لبه ترکی میزان کنید.

درس های پهلو را) ۲ تا 5 / ۲ سانتی متر( حلقه آستین ) 5 / 1 سانتی متر( حلقه دور گردن) 1 تا 5 / ۲

سانتیمتر( درسهای سجاف ) 1 سانتی متر( و درزهای فاق شلوار) 1 تا 5 / 1 سانتیمتر( پیشنهاد میشود.

اماده کردن پارچه جهت برش

 شناسایی اصول اتوکاری پارچه قبل از برش در صورت نیاز :

اتوکاری پارچه قبل از برش بسیار مهم و ضروری است و نیاز به توجه زیادی

دارد.

این که ابتدا باید بررسی شود که پارچه ای که قرار است برش شود از چه

جنسی است و کیفیت آن در مقابل حرارت و آب رفت تا چه حدی است.

اگر از پارچه های نخی و پنبه ای استفاده می شود باید چند ساعت در آب قرار گیرد تا خیس بخورد. اگر

رنگی بود به آن چند قاشق نمک اضافه می کنیم. بدون اینکه چنگ بزنید

اجازه دهید پارچه خشک شود و سپس اتوشود تا کاملا صاف شود.اکثرپارچه

ها در برخورد با آب و حرارت از حالت خود خارج میشود و بعضی پارچه ها

خود را ول یا اصطلاحاً خود را رها میکنند و بعضی ها جمع می شوند. برای

پارچه های غیر نخی معمولاً اتفاق خاصی نمیافتد، اما حتماً باید قبل از برش

آنهارا اتو بزنید، برای اینکه اکثر این پارچه ها بعد از اتو کردن جمع میشوند.

در بعضی مواقع هم ترکی پارچه حالت جمع شدگی دارد و پارچه را با خود درگیر می کند که حتماً باید

ترکی پارچهها را قیچی کرد بعد الگو روی پارچه قرار بگیرد، چون حتماً سطح پارچه باید صاف و مرتب

بدون چین و چروک باشد.

 شناسایی اصول پهن کردن پارچه در روش تک دوزی و سری دوزی

روش پهن کردن الگو روی پارچه

پهن کردن الگو روی پارچه نیاز به دقت و توجه فراوان دارد و دوخت صحیح و

آسان زمانی میسر است که برش دقیقاً انجام پذیرد. الگو را اتو بزنید تا چروک و

ناصافی آن برطرف شود. کنار ترکی پارچه باعث جمع شدن پارچه میگردد کنار

ترکی را بچینید. کافی بودن مقدار و طول پارچه بستگی به عرض پارچه دارد.

قبل از خرید پارچه تکه های الگوی لباس را روی زمین باید محاسبه عرض

های cm 90 , cm 115 و cm 145 جداگانه قرار دهید و بدین طریق طول

پارچه مورد نظر برای خرید را مشخص کنید.

تکه های الگو اعم از قسمتهای اساسی مانند الگوی جلو ، پشت و آستین و الگو های کوچک تر نظیر سجاف،

مچ، جیب و..... را شماره گذاری کنید.

در صورتی که الگوهای یک قسمت از لباس به صورت قرینه و نبوده و پشت و روی پارچه یکسان نباشد)

مانند دامن لنگی که جلوی آن، قسمت چپ و راستش، یکسان نیست(، باید دقت کنید که پس از برش

تمام قطعات پارچه و دوخت آن به یکدیگر، لباس پشت و رو نشود. برای جلوگیری از اشتباه، باید روی تکه

های متعلق به یک قسمت قرینه نیست، سمت راست و چپ الگو را با علامت گذاری رو به روی هم قرار

دهید.

به طور کلی، همیشه تکه های الگو را روی سمت پشت پارچه قرار دهید و ببرید؛ مگر لازم باشد. برش الگو

باید روی یک لایه پارچه انجام گیرد که روی آن صورت بهتر است از ابتدا الگو را روی یک لایه پارچه پهن

و میزان کنید..

اگر پارچه دارای خواب و نا خواب یا نقوش سربالا نباشد می توانید الگورا سروته قرار دهید.

در بیشتر موارد پارچه را دولا تا کنید و سپس برش را انجام

دهید. در بعضی از موارد با جابجایی الگو روی پارچه سعی نمایید

از پارچه های باقی مانده حداکثر استفاده را بکنید

پهن کردن پارچه به صورت سری دوزی:

تولیدی های پوشاک بعد از تهیه طاقه های پارچه ، برای برش پارچه و دوخت نیاز دارند تا طاقه ها را باز

کنند ، و برش مورد نیز را طبق الگو هایی که طراحی کرده اند برش دهند. در ایران معمولا این کار بصورت

دستی انجام میشود و زمان زیادی صرف تنظیم رول و پهن کردن طاقه میشود ، تا هم لبه های پارچه

بصورت دقیق بر هم منطبق شوند هم بصورت هم اندازه باشند. امروزه این کار در دنیا توسط دستگاه های

اتوماتیک؛ طاقه پهن کن اتوماتیک و برش اتوماتیک پارچه انجام میشود.

با توجه به شرایط کنونی کشور عزیز ما که به زودی وارد بازارهای جهانی می شود ؛

برای توانایی رقابت و ورود به بازار جهانی این نیاز وجود دارد تا تولیدی ها از حالت سنتی به حالت مدرن

تغییر ماهیت بدهند و فرآینده تولید خود را ارتقا دهند تا با سرعت و دقت بیشتر و با ضایعات کمتر بتوانند

در عرصه جهانی خود نمایی کنند.

از ویژگی های دستگاه برش اتوماتیک پارچه می توان به سرعت بالای آن ، قابلیت کار با انواع نرم افزار های

مربوط به دستگاه های برش پارچه نام برد .

همچنین با توجه به اینکه این دستگاه به وسیله تیغ برش می دهد ، معایب و مشکلات برش لیزری را

نخواهد داشت. این دستگاه می تواند تا قطر 11 سانتی متر از پارچه را برش دهد که نزدیک ترین مقدار

آن در دستگاه های مشابه دیگر 8 سانتی متر می باشد. در صورت استفاده این دستگاه و با کاهش قابل

توجه ضایعات در تولید ، بعد از یک سال استفاده معادل قیمت دستگاه ، در ضایعات پارچه صرفه جویی

خواهید داشت.در صورت استفاده از دستگاه های طاقه پهن کن و برش اتوماتیک عملیات برش و طراحی

که بصورت دستی تا یک ماه به طول می انجامید در طی ۲ الی 3 روز قابل انجام می باشد و با توجه به

تغییر سریع مد در بازار امروز تولیدی های پوشاک می توانند همگام با مد روز تولیدات خود را روانه بازار

کنند.

شرکت YIN که اکنون بزرگترین تولید کننده دستگاه های طاقه پهن کن اتوماتیک و برش اتوماتیک پارچه

می باشد و 60 % بازار جهانی این نوع دستگاه ها را در اختیار خود گرفته است ،

اکنون با شرکت پروجکت سرویس ایران به عنوان نمایندگی انحصاری در ایران

وارد همکاری شده است . پروجکت سرویس ایران به عنوان پیشگام در عرضه

فناوری های نوین در ایران اکنون برای تولید کنندگان پوشاک این امکان را

فراهم آورده است تا بتوانند دستگاه های این شرکت را در تولیدی خود استفاده

کنند .

شناسایی اصول تشخیص راه وبیراه وپشت و روی پارچه

روش پهن کردن الگو روی پارچه :

پهن کردن الگو روی پارچه نیاز به دقت و توجه فراوان دارد و دوخت صحیح و آسان زمان میسر است که

برش دقیق انجام پذیرد.تکه های الگو را اتو بزنید تا چروک و ناصافی آن بر برطرف شود . کناره ترکی پارچه

باعث جمع شدن پارچه میگردد .

کناره ترکی را بچینید کافی بودن مقدار و طول پارچه بستگی به عرض پارچه دارد قبل از خرید پارچه تکه

های الگوی لباس را روی زمین با محاسبه ارز های 90 سانتی متر 115 سانتی متر و 145 سانتیمتر جداگانه

قرار دهید و بدین طریق تولید پارچه مورد نظر برای خرید را مشخص کنید.

تکه های الگو اعم از قسمتهای اساسی مانند الگوی جلو توش و آستین و الگو های کوچک تر نظیر سجاف

مچ جیب و غیره را شماره گذاری کنید .

اگر پارچه دارای خواب و نا خوابی یا نقوش سربالا نباشد ، می توانید الگو را سر

و ته قرار دهید در بیشتر موارد پارچه را دولا تا کنید و سپس برش را انجام

دهید. در بعضی از موارد با جابجایی الگو روی پارچه سعی نمایید، از پارچه

باقی مانده حداکثر استفاده را بکنید .

به طور کلی همیشه تکه های الگو را روی سمت پشت پارچه قرار دهید و ببرید .

اگر لازم باشد برش الگو باید روی یک لایه پارچه انجام گیرد که در آن صورت بهتر

است از ابتدا الگو را روی یک لایه پارچه پهن و میزان کنید .

صاف کردن عرض پارچه

از کناره ی عرضی پارچه هایی مثل پارچه پنبه یا کتانی

یک نخ بکشید و از روی نخ پارچه را بچینید تا عرض

پارچه صاف شود هر دو سر پارچه را بدین ترتیب صاف

کنید.

در پارچه های چهارخانه و راه راه نمی توان نخ پارچه

را کشید. بدین طریق از روی راه راه و خط پارچه آن را

بچینید و صاف کنید.

طریقه برش پارچه هایی با نقوش سربالا

گاه می توان این قبیل پارچه ها را بنا به سلیقه دوزنده ، سرازیر یا سربالا ببرید مانند پارچههایی که دارای

نقش گل ، بوته و ... است قبل از برش پارچه ، برای انتخاب جهت خواب یا نا خواب و طرح پارچه تصمیم

بگیرید . روی تمام قطعات الگو فلش هایی در یک سمت ترسیم کنید . به این ترتیب می توانید پارچه را به

طریق صحیح بچینید.

علاوه بر ترسیم فلش راهنما روی کاغذ ، الگوی پشت پارچه را نیز توسط مل فلش های متعددی در یک

جهت رسم کنید .

پارچه های راه راه عمودی

راه راه یا پارچه های عمودی معمولاً در طول لباس قرار میگیرد. به هر حال ، خطوط باید دقیقاً در محل

درز پهلو و وسط جلو با یکدیگر مماس باشند . دامن چه راستای پارچه بریده شود و چه اریب .

پارچه های راه راه دار با خطوط ترسیمی در یک جهت

برای این نوع پارچه ها سعی کنید مدلی را انتخاب نمایید که ساده باشد

و حتی المقدور یک درز سرتاسری در جلو و پشت داشته باشد تا لباس

کیفیت بهتری پیدا کند. پس از اتصال درزها خطوط را با هم مماس نمایید

یا سعی کنید دامن برشی اریب داشته باشد.

پارچه را از عرض تا کنید و خطوط را روی هم منطبق نمایید سپس با دقت الگو را روی آن پهن کنید و

برش را دقیق انجام دهید .

طرز به دست آوردن راستای پارچه روی دولای باز لباس هایی که اریب روی پارچه قرار میگیرد ، باید از

دو گوشه پارچه به یک اندازه علامت بگذارید مانند 30 سانتیمتر )در تصویر( سپس خط راستا را رسم کنید.

پارچه های حاشیه دار

نقوش و تزیینات پارچه های حاشیه دار معمولاً به موازات طول پارچه

است مدلهای فون زیاد و کلوش ها به علت منحنی بودن لبه لباس

امکان اجرا را کم میکند.

قد دامن را از ابتدا مشخص کنید اگر بخواهید قد را کوتاه کنید حاشیه

کم شده و باعث نازیبایی لباس می شود .

پارچه را یک لا روی میز برش پهن کنید همه قطعات الگو را آماده

کنید و قسمت هایی که حاشیه روی آن قرار می گیرد مشخص نمایید مانند ) جلو پشت و آستین (. هر

کدام از این الگو ها را به صورت کامل آماده کنید از جلو و پشت دو عدد تهیه نمایید. قبل از برش پارچه از

تلاقی خطوط در قسمت درز اطمینان حاصل کنید .

لباس چهارخانه

برش دامن چهارخانه فون به صورت اریب زیبا تر خواهد بود البته به شرطی که خطوط دقیقا جناقی بیفتد

.

هنگام برش پوشاکی که جیب و یقه دارند روی پارچه چهارخانه ، باید )مطابق شکل ( روی جیب و یقه

علامت گذاری شود تا هنگام برش چهار خانه ها بر هم منطبق شوند .

در برش دامن راسته و تنگ باید خطوط درزهای جلو ، پشت و پهلو ها با یکدیگر تلاقی داشته باشند . در

اینجا دو برش یکی به طریق غلط و دیگری به طریق درست را مشاهده می کنید .

پارچه هایی با نقش چهارخانه ) پیچازی (

برای افراد مبتدی توصیه نمی شود ، زیرا مستلزم دقت و مهارت بسیار است .

دو نوع پارچه چهارخانه یافت می شود:

1 - چهارخانه های مساوی و خطوط ترسیمی دقیقا در میان آن قرار گرفته است که به آن

) پیچازی منظم( می گویند.

۲ - در این نوع ، چهارخانه ها و خطوط مربع ها یکسان نیست و به آن پیچازی نامنظم می گویند .

خطوط شاخص مربعی شکل در پارچه باید دقیقاً با یکدیگر در درز پهلوها باشد .

در موقع برش آستین چهارخانه خطوط مربع روی آستین باید در امتداد خطوط چهارخانه بالاتنه واقع شود

. تکه برش سرشانه ، جیب و مچ ، روی اریب پارچه چیده می شود .

راه راه افقی

این مدل پارچه را نمیتوان برای مدلهای مختلف با دامن های گشاد ) فون ، ترک ، کلوش ( استفاده کرد

؛ زیرا ، خطوط درزهای پهلو در امتداد هم قرار نخواهند گرفت . با توجه به قرار گرفتن نحوه خطوط می

توان الگو را سر و ته پارچه قرار داد .

 شناسایی اصول محاسبه مقدار پارچه

مقدار پارچه بستگی به جنس پارچه و مدل لباس و سایز آن دارد

اگر پارچه ساده و بدون جهت خواب است و یا گلهای آن به شکلی است که میتوانید بعضی از الگوها را

برعکس روی آن گذاشته، در مصرف پارچه صرفه جویی میشود.

اما اگر پارچه شما پرزدار یا گلداری که گل های آن به طرف بالا و ساقه هایش به طرف پایین قرار دارد و

یا بعضی از پارچههای براق الگو سر و ته قرار بگیرد؛ سایه روشن میاندازد، باید الگوها همگی در یک جهت

قرار گیرند و در نتیجه به پارچهی بیشتری نیاز است.

مقدار پارچه به عرض آن هم بستگی دارد.

یکی دیگر از نکات مهم هنگام برش زدن پارچه، مقدار آب رفتگی آن است.

اغلب پارچه های پشمی، کتان نخی و نخی قبل از برش، نیاز به آب گذاشتن دارند.

بعد از رعایت کردن موارد بالا و اتو کردن الگوها که برای برطرف کردن چروک و ناصافی الگو انجام میگیرد

و نیز تعیین کردن راسته های الگو، پارچهی مورد نظر را روی سطحی صاف که مناسب ترین جا، میز برش

است، پهن نمایید، بهطوریکه دو کنارهی ترکی پارچه روی هم باشند و روی پارچه به سمت داخل باشد.

لبه های کار را سنجاق نمایید تا لیز نخورد. در مورد پارچه های ضخیم و نیز پارچه های کشی، حتما باید

ترکی پارچه را قیچی کنید .

در مورد پارچه های دیگر نیز هرگز ترکی پارچه را روی تکه بریده شده باقی نگذارید، زیرا نسبت به پارچه

ضخامت بیشتری دارد و حین اتو، رد آن روی لباس باقی میماند.

تکه های الگو را روی پارچه به گونه ای که کمترین مقدار ممکن پارچه مصرف شود، قرار داده و جهت

راستای الگو را با طول پارچه منطبق نمایید.

برای اطمینان از این نکته که الگو دقیقا در راستا قرار گرفته، باید خط راستا طوری روی پارچه قرار گیرد

که کاملا با ترکی موازی باشد؛ یعنی دو سر خط راستا تا ترکی را که اندازه میگیریم در فواصل مختلف به

یک اندازه باشد.

در مورد پارچه های مخمل که دارای خواب هستند، باید دقت نمود که تمام الگوها در یک جهت باشد.

9 در پارچه های چهارخانه باید برش طوری صورت گیرد که خطوط مربع در امتداد یکدیگر قرار گیرند

جادرزها را بیش از اندازه عریض نگیرید و تمام طول جادرزها، میزان و صاف انجام شود

میزان جادرزها برای دوخت در قسمتهای مختلف به شرح زیر

میباشد:

درزهای پهلو: ۲ تا ۲,5 سانتیمتر

حلقه آستین: 1,5 سانتیمتر

حلقه طول گردن: 1 تا 1,5 سانتیمتر

درزهای سجاف: 1 سانتیمتر

توانایی برش پارچه

یکی از مراحل مهم در تهیه پوشاک برش پارچه است. معمولا طول قد پوشاک باید روی راستای پارچه و

موازی با ترکی قرار گیرد تا در موقع استفاده، کمتر تغییر فرم دهد،

البته در مواردی لازم است که از اریب پارچه استفاده نمایید.

اگر پارچه نخی یا کتان است با کشیدن یک نخ عرضی، عرض پارچه صاف شده و مشخص میشود. هر دو

سر پارچه را به این صورت صاف نمایید.

در پارچه های چهارخانه و راه راه نمیتوان نخ پارچه را کشید. به این ترتیب از روی راه و خط پارچه، آن

را بچینید و صاف کنید.

محاسبه پارچه عرض ۱۵۰ :

همان طور که میدانید امروزه اکثر پارچه های بازار عرض 150 سانتی متری دارند و یا همان 1,5 متر ،

که این به خیاط ها خیلی کمک می کند تا یک قد پارچه برای خودشون لباس مورد نظرشان ن رو بدوزند

. الان کمتر پارچه ای پیدا می شود که عرض کمتر ار سانتی متر 150 داشته باشد و همان طور که می

دانید وقتی بخواهیم الگو را روی پارچه بگذاریم و آن رو برش بزنیم باید پارچه رو حتما دولا کنیم ) در

الگوها دولای بازودولای بسته داریم ما عرض پارچه 75 سانتیمتر میشه .

حالا سوال برای ما پیش می آید که چطور بفهمیم چقدر پارچه لازم داریم ؟ برای این کار اول از همه شما

باید دور با سن ) برجسته ترین و عریض ترین قسمت بدن ( رو اندازه بزنید و طبق الگوی لباس مورد نظرتان

تقسیم بندی با سن را انجام بدهید برای مثال: محاسبه بلوز با دور باسن 100 : 100 / 4 + 4 + 4 جادکمه =

33 برای جلو 100 / 4 + ۲ + ۲سانت زیپ= ۲9 برای پشت که جمع این دوتا میشه ۲9 + 33 = 6۲ . پس

نتیجه می گیریم که از اون پارچه دولای که کردیم و عرض آن 75 شد باید 6۲ سانتی متر آن را برای الگو

ها کنار بگذاریم و حدود 15 سانتی متر دولا از کنار پارچه ما اضافه می آید . که این 15 سانتی متر را باید

برای سجاف کنار بگذاریم. . برای استین هم باید پارچه در نظر بگیریم . مثلا گشادی استین ما ۲4 سانتی

متر شده و ما ۲ تا استین ۲4 + ۲4 سانتی متر داریم که می شود حدود 50 . وقتی ما الگوی استین رو

روی اون 75 سانتی متر بگذاریم از 75 سانتی متر ما 50 سانتی متر برای استین مصرف می شود و کنار

استینهای ما ۲5 سانتی متر اضافه می آید . که این ۲5 سانتی متر را برای یقه لباس کنار می گذاریم .

البته این برای تصور میزان پارچه مصرفی بود شما باید الگوها را مطابق شکل برعکس همدیگر روی پارچه

بیندازید که با این کار پارچه کمتری هم مصرف می شود و از کناره های پارچه ما بیشتر اضافه می آید .

پس ما نتیجه میگیریم که برای مقدار پارچه مورد نیاز بالاتنه ما نیاز به قد کل لباس داریم مثلا قد بلوز را

ما 70 گرفتیم و قد استین را 30 سانتی متر و طبق آن گشادی لباس را هم روی 75 سانتی متر دولای

پارچه محاسبه کردیم و دیدیم که پارچه برای ما روی عرض 75 سانتی متر کافی است . پس نتیجه می

گیریم که ما برای همچین بلوزی 70 + 30 سانتی متر پارچه که همان 1 متر می شود لازم داریم . پس همه

چیز برای خرید پارچه ما بستگی اساسی به جمع بندی دور باسن و نهایتا قد مورد نیاز دارد .

البته پارچه های عرض 150 برای اکثر خانم ها کافی است و فقط خانم های با سایز بالا نیاز به ۲ قد پارچه

دارن . مثلا دور باسن یک خانم با سایز بالا 145 هست . داریم 145 / 4 + 4 + 4سانت جا دکمه = 45 برای

جلو و 145 / 4 + ۲ + سانتی متر زیپ ۲ = 41 پشت و 45 + 41 = 86 و می بینیم که عدد 86 ما از 75 بزرگتر

شده. پس پارچه دولای 75 سانتی متر ما برای 86 سانتی متر گشادی الگوها کم می اید و باید برای هردو

قسمت پشت و جلو دوقد بگیریم . مثلا اگر قد بلوز را 70 گرفتیم باید 70 + 70 سانتی متر پارچه بگیریم .

دیگر نیازی نداریم برای استین لباس پارچه بگیریم چون پارچه مورد نیاز برای استین از کنار دو تا بالاتنه

پشت و جلو در می اید پس منظور از یک قد پارچه ، پارچه مورد نیازی است که به صورت دولا قسمت

بالاتنه پشت و جلو را کافی باشد . و برای مقدار اندازه استین باید جداگانه پارچه تهیه کنیم .این بحث در

مورد شلوار زنانه و دامن ساده و فن وانواع دامن و انواع مانتو ها و لباس های ماکسی و شب و تاپ صدق

میکند .

محاسبه پارچه های کشی و ریون :

برای پارچه هایی مثل ریون که خیلی کش می اورند این بحث فرق می کند و ما چون اندازه دور باسن را

کمتر گرفته ایم و جمع بندی برای دور باسن نداریم لباس نیاز به دکمه و زیپ ندارد . پس یک قد پارچه

برای هر سایزی کافی است و حتی میشود از کناره های اضافه ان نیز استین تهیه کرد . شما نهایت اگر

خواسته باشید یک بلوز ساده ریون با قد 60 برای خودتون بدوزید نیاز به 60 سانتی متر پارچه ریون دارید

و از کناره های ان استین رو می توانید در بیاورید ) البته استین کوتاه به بلندی حداکثر 30 سانتی متر ( .

ولی اگر خواستید بلوز استین بلند ریون بدوزید با قد 60 سانتیمتر نیاز به 60 + 60 سانتی متر پارچه دارید.

محاسبه مدل کلوش :

دامن میزان پارچه مورد نیاز دامن های از نوع کلوش هم این طور محاسبه میشود : برای دامن تمام کلوش

ما نیاز به اندازه عرض پارچه داریم مثلا اگر عرض پارچه 1 / 5 متر بود ما باید 1 / 5 متر پارچه بگیریم منتها

با این مقدار پارچه قد این دامن تا روی زانو بیشتر نمی شود و معمولا از دامن تمام کلوش برای دامن بلند

استفاده نمی شود چون پارچه زیادی لازم دارد.. پارچه مورد نیاز برای دامن کلوش هم این طور محاسبه

میشود که اگر قد دامن را 100 بگیریم : ) 100 + 100 + 1 / 3 کمر + 1 / 3 کمر ( یا ) ۲ برابر قد دامن + ۲ / 3 کمر

( پارچه لازم داریم . و برای دامن نیم کلوش ما نیاز به ) قد + ۲ / 3 کمر ( پارچه داریم.

برش در تک دوزی با انداختن الگو روی دولای پارچه صورت می گیرد ولی در سری دوزی چند لا پارچه

روی هم قرار می گیرد که ضخامت آن به حدود ۲0 الی 30 سانتی متر میرسد که برش آنان با قیچی برقی

انجام می شود

اشنایی با پارچه های مختلف

پارچه بروکات ) Brokat ( : نوعی پارچه با نخ های برجسته و درخشان است. نام این پارچه از زبان

ایتالیایی گرفته شده و به معنی زربفت است.

پارچه بورکن کرپ ) Borken krepp ) : نوعی پارچه با سطح بافته شده شبیه به پوست درخت است.

پارچه بوکله ) B0ucl ( : نوعی پارچه با گره های نامنظم و سطحی گره دار که به دلیل نخ های گره دار

، ضخیم است.

پارچه چنیل ) Chenille ( : نوعی پارچه شبیه به مخمل و ضخیم دارای کرک هایی در هر دو روی )

هردو سطح( پارچه است.

پارچه کلوکه ) Cloqu ( : نوعی کرپ بادی کا از دو بافت کنار هم شکل گرفته است. هنگام عملیات

شیمیایی سطح زیرین پارچه جمع می شود و سطح فوقانی از نقوش برجسته نامنظم شکل می گیرد. کلوکه

نیازی به اتو ندارد