آموزش تخصصی چرم دوزی
آموزش تخصصی چرم دوزی

آموزش تخصصی چرم دوزی

کیف دوزی

اشنایی با انواع چرخ خیاطی

انواع چرخ خیاطی و نکاتی که باید درباره آنها بدانید

چرخ خیاطی یکی از لوازم ضروری در هر خانه‌ای است، اما این وسیله مهم و ضروری را چقدر می‌شناسید؟ با ما در «درجه» همراه باشید تا با انواع چرخ خیاطی آشنا شوید.


چرخ خیاطی یکی از وسایلی است که وجود آن در هر خانه‌ای لازم است. یادگیری دوخت و دوز با چرخ خیاطی، بسیار ساده است و می‌توانید با فراگیری اصول اولیه خیاطی، لباس‌های تنگ یا گشادتان را متناسب بدن‌تان کنید یا لباس‌هایی که دچار پارگی شده‌اند را بدوزید و تعمیر کنید. در این مطلب ‌می‌خواهیم با انواع چرخ خیاطی بیشتر آشنا شویم.

انواع چرخ خیاطی صنعتی یا خانگی؟

انواع چرخ حیاطی، انواع چرخچرخ‌های خیاطی بر اساس کاربرد به دو دسته صنعتی و خانگی طبقه‌بندی می‌شوند. چرخ خیاطی صنعتی از انواع چرخ‌هایی است که تخصصی هستند و هر دستگاه چرخ خیاطی مخصوص یک کار است. مثلا برخی از چرخ‌های صنعتی فقط راسته‌دوزی می‌کنند و برخی دیگر فقط زیگزاگ می‌زنند. از طرفی، چرخ‌های خانگی برای استفاده خانگی است و به تجهیزات و دوخت‌های مختلفی مجهز است اما برای دوخت و دوز در حجم کم مناسب‌اند.

تفاوت انواع چرخ خیاطی صنعتی و خانگی

چرخ خیاطی خانگی بیشتر برای افرادی مناسب است که به خیاطی علاقه‌مند هستند و می‌خواهند برخی از لباس‌هایشان را خودشان بدوزند یا کارهای سبک دوخت‌ودوز منزل را مثل دوخت پرده انجام دهند یا درز شکافته شده لباس‌شان را خودشان سر و سامان دهند. اما چرخ‌های صنعتی مناسب دوخت‌های سنگین و در حجم بالاست و معمولا در محیط کارگاهی از آنها استفاده می‌شود.

در جدول زیر تفاوت‌های مهم این دو نوع چرخ ارائه شده است:

 چرخ خانگیچرخ صنعتی
انواع دوختحتی ساده‌ترین چرخ‌های خیاطی‌ خانگی چند نوع دوخت دارند و چرخ‌های خانگی حرفه‌ای‌تر به ۲۰ تا ۱۰۰ نوع دوخت مجهز هستندچرخ صنعتی فقط یک نوع دوخت دارد و معمولا مخصوص یک کار خاص از دوخت‌ودوز است
کیفیت دوختکیفیت دوخت لباس در چرخ‌های خانگی به خوبی چرخ‌های صنعتی نیست و نسبت به پارچه و همچنین نخ مورد استفاده، فرق می‌کندکیفیت دوخت در چرخ‌های صنعتی عالی است
سرعت دوختبیشتر چرخ‌های خانگی آنقدر سرعت دارند که کار خیاط را راه اندازد و او را عذاب ندهد. اما باید گفت، سرعت این چرخ‌های به اندازه سرعت چرخ‌های صنعتی نیستاز آنجایی‌که چرخ‌های صنعتی برای دوخت لباس در حجم بالا تولید شده، سرعت بسیار زیادی دارند
وضعیت نگهداریبیشتر مدل‌های خانگی، برخلاف چرخ‌های خیاطی قدیمی نیازی به نگهداری ندارند و خودشان به سیستم روغن‌دهی داخلی مجهز هستند. هنگام خراب شدن، لوازم یدکی آنها به راحتی در دسترس هستند و می‌توان آنها را تعویض یا تعمیر کرد. مخصوصا اگر چرخ خیاطی از بهترین برندها باشدچرخ‌های صنعتی، بسته به مصرف‌شان و حجم لباس‌هایی که باید بدوزند، باید به طور مرتب بررسی، تمیز و روغن‌کاری شوند
نخدوک نخ‌های سنگین، مناسب چرخ‌های خانگی نیست. وقتی نخ‌ها به هم می‌پیچند، موجب دردسر خیاط می‌شوند و گاهی اوقات چرخ به تعمیر، نیاز پیدا می‌کنددر چرخ‌های صنعتی می‌توان از انواع نخ‌ها و با وزن‌های مختلف دوک‌ها استفاده کرد
پارچه مورد استفادهدر چرخ‌های خانگی، به دلیل اینکه موتورهای آنها کوچک است، نمی‌توان از هر نوع پارچه‌ای استفاده کرد. در واقع پارچه‌های ضخیم را نمی‌توان به راحتی با چرخ‌های خانگی دوختچرخ‌های صنعتی به شما اجازه دوخت‌ودوز با هر نوع پارچه‌ای را می‌دهند
حجم کارموتور چرخ‌های خیاطی خانگی کوچک است. به همین دلیل، کمتر از ۵ ساعت در روز می‌توان با آنها کار کرد. در غیراینصورت موتور به سرعت داغ کرده و به مرور فرسوده می‌شودبا چرخ خیاطی صنعتی می‌توان در حجم بسیار بالایی تولید لباس داشت. با این نوع چرخ خیاطی، می‌توان ۵ ساعت یا بیشتر به طور مستمر کار کرد
وزنبدنه چرخ‌های خیاطی خانگی چندان سنگین نیست و آنها به راحتی قابل جابه‌جایی هستندبدنه و کفی چرخ‌های صنعتی را با چدن درست می‌کنند تا از ارتعاش و صدای چرخ کاسته شود. بیشتر قطعات داخلی چرخ هم از جنس فولاد است و به همین دلیل این چرخ‌ها سنگین هستند و آنها را نمی‌توان به راحتی جابه‌جا کرد

انواع چرخ خیاطی صنعتی

همانطور که گفته شد، چرخ‌های صنعتی برای استفاده در کارگاه‌ها و کارخانه تولید می‌شوند و به دلیل اینکه باید دوخت و دوزهای کاملا حرفه‌ای انجام دهند، قطعات و موتور آنها بسیار محکم و بادوام هستند. از انواع چرخ‌های صنعتی می‌توان به چهار مورد اصلی آن اشاره کرد:

چرخ خیاطی دارای صفحه کار تخت (Flat-bed)

انواع چرخ حیاطی، صنعتیاین نوع چرخ خیاطی دارای میل‌سوزن بلند و بسیار شبیه نوع استفاده شده در چرخ‌های خیاطی خانگی است. از این نوع چرخ در کارگاه‌های خیاطی برای دوختن دو تکه پارچه مسطح و دیگر کارهای آسان‌ استفاده می‌شود.

چرخ خیاطی دارای صفحه کار استوانه‌ای (Cylinder Bed)

انواع چرخ حیاطی، استوانه‌ای

صفحه کار این چرخ دقیقا برعکس مدل مسطح آن و به شکل استوانه است. آنها مجهز به استوانه‌ای باریک و افقی هستند و پارچه، هنگام دوخت، دور آن قرار می‌گیرد. قطر این استوانه در چرخ‌های مختلف معمولا فرق می‌کند و از ۵ تا ۱۶ سانتی‌متر متغیر است. از این نوع چرخ‌های خیاطی برای دوخت کفش هم استفاده می‌شود.

چرخ خیاطی Post-bed

انواع چرخ حیاطی، post-bed

این نوع چرخ خیاطی درون میز خیاطی که به یک موتور خارجی مجهز است، قرار می‌گیرد. این چرخ‌ها دارای ستونی عمودی هستند که روی صفحه کار تخت چرخ قرار دارد و طول آن از ۱۰ تا ۴۵ سانتی‌متر متغیر است. ماسوره‌، ماکو و پارچه پیش‌بر این چرخ درون این ستون عمودی قرار داد. این نوع چرخ مناسب متصل کردن علائم و نشانه‌ها روی لباس‌ها، دوخت چکمه و دستکش است.

چرخ خیاطی بدون دسته (Off-the-arm)

انواع چرخ حیاطی، بدون دسته

این نوع چرخ، چندان رایج نیست و موقع دوخت، پارچه باید در امتداد محور ستون افقی قرار گیرد. این چرخ برای دوخت‌ودوز آستین‌ها و سرشانه‌های بدون درز مناسب است.

انواع چرخ خیاطی خانگی

چرخ‌های خیاطی خانگی برای استفاده در خانه و البته شخصی‌دوزی و در حجم کم تولید شده‌اند و بنابر عملکردشان در ۳ نوع متفاوت دستی، الکتریکی، کامیپوتری در بازار وجود دارند.

چرخ خیاطی دستی

انواع چرخ حیاطی، دستی

چرخ خیاطی دستی، قدیمی‌ترین چرخ‌ خیاطی است که تولید شده‌ است. این نوع چرخ برای حرکت، به نیروی الکتریکی نیاز ندارد و با انرژی مکانیکی و به وسیله به گردش درآوردن دسته چرخ خیاطی والبته در برخی از مدل‌ها پدال پایی، کار می‌کند. بدنه این نوع چرخ از فلزات تولید می‌شود و می‌توانند هر نوع جنس پارچه از ظریف تا ضخیم را بدوزند. اما بهتر است از آن بیشتر برای پارچه‌های ظریف تا متوسط استفاده شود. اگرچه چرخ خیاطی دستی، در مقایسه با نوع الکتریکی و کامپیوتری از ویژگی‌های کمتری برخوردار است اما به دلیل دوام بسیار بالا، در بیشتر خانه‌ها کاربرد دارد.

خیاطی برقی

انواع چرخ حیاطی، برقی

چرخ خیاطی برقی، یک موتور دارد. این موتور، نیروی به حرکت درآوردن سوزن چرخ را تامین می‌کند. البته این چرخ‌ها پدال پایی برقی دارند و سرعت حرکت سوزن را با فشار دادن پدال پایی برقی می‌توان کنترل کرد. با استفاده از این نوع چرخ خیاطی برقی، کاربر می‌تواند با هر دو دست پارچه را بگیرد.

روی این چرخ‌ها، صفحه مدرجی قرار دارد که با آن می‌توان انواع دوخت و طول کوک‌ها را تنظیم کرد. برخی از چرخ‌های خیاطی برقی به نخ‌قطع‌کن خودکار و جادکمه‌سوراخ‌کن خودکار مجهز هستند. با این چرخ می‌توان از انواع و اقسام پارچه‌ها برای دوخت لباس استفاده کرد. همچنین کیفیت دوخت با این نوع چرخ‌ها بالاست.

مزایامعایب
این نوع چرخ برای افراد مبتدی، بسیار عالی است و کارآیی راحتی داردوقتی خراب شوند باید یک تعمیرکار حرفه‌ای آنها را تعمیر کند و نگهداری آن نسبت به چرخ خیاطی دستی سخت‌تر است
در انواع و با ویژگی‌های مختلف تولید می‌شود و کوک‌های متنوعی دارددوام و طول عمر آن به اندازه چرخ‌های خیاطی دستی نیست
پدال پایی آن باعث می‌شود که خیاط روی دوخت و پارچه تسلط بیشتری داشته باشد
سرعت عمل در چرخ‌های خیاطی برقی بسیار بیشتر از چرخ‌های خیاطی دستی است


چرخ خیاطی کامپیوتری

انواع چرخ حیاطی، کامپیوتری

این نوع چرخ خیاطی مناسب افراد حرفه‌ای است که دوخت‌های پیشرفته انجام می‌دهند. این چرخ‌ها صفحه مدرج و دکمه‌ و شستی ندارند. آنها مجهز به صفحه نمایش LED یا LCD یا صفحه لمسی بزرگ هستند. نوع کوک‌های دوخته شده با این چرخ خیاطی، قابل برنامه‌ریزی است. صدها مدل کوک و دوخت را می‌توان در این نوع چرخ خیاطی ذخیره کرد. حتی هر دوختی را که با آن انجام دهید، می‌توانید ذخیره کنید تا در صورت لزوم از آن دوباره استفاده کنید. طرح‌های متنوع گلدوزی را هم می‌توانید با این چرخ خیاطی انجام دهید.

چرخ‌های خیاطی کامپیوتری پورت‌های USB دارند و کاربر می‌تواند با استفاده از کامپیوتر طرح‌های دوخت مورد نظر خود را آماده و به حافظه چرخ خیاطی منتقل کند و بدین ترتیب الگوهای دوخت را شخصی‌سازی کند.

مزایامعایب
بیش از ۱۰۰ نوع کوک دارد که هرکس می‌تواند نوع دلخواه خود را بیابدآنقدر امکانات و الگوهای دوخت بسیار دارد که کاربران تازه‌کار را گیج می‌کند
از صفحه مدرج و دکمه و شستی‌های دردسرآور خبری نیستاین نوع چرخ خیاطی، به دلیل داشتن فناوری‌های متعدد، طول عمر کوتاهی دارد
به طور خودکار جادکمه‌ می‌زندچرخ خیاطی کامپیوتری بسیار گران‌قیمت است
سرعت کار چرخ خیاطی بهتر کنترل می‌شود

کوک‌های زده شده بسیار دقیق هستند و احتمال خطا در دوخت بسیار جزئی است

انواع چرخ خیاطی با ویژگی‌های خاص

علاوه بر چرخ‌های خیاطی صنعتی و خانگی که در بالا توضیح داده شد، چرخ‌های خیاطی دیگری هم تولید شد‌ه‌اند که ویژگی و کاربردهای خاصی دارند.

چرخ خیاطی سردوز (Overlock)

انواع چرخ حیاطی، سردوز

این نوع چرخ خیاطی، برای دوخت کناره‌های پارچه به منظور پیشگیری از بیرون زدگی نخ و مرتب بودن کناره‌های لباس استفاده می‌شود. در برخی از انواع این چرخ خیاطی هنگام دوخت، لبه‌های پارچه به طور خودکار برش می‌خورند و به همین دلیل لبه‌ها و درزهای ضخیم پارچه‌ها به سرعت و آسان دوخته می‌شوند. سرعت این چرخ‌ها بسیار بالا و از ۱۰۰۰ تا ۹۰۰۰ دور در دقیقه متغیر است.

در این چرخ خیاطی از ۲ تا ۹ دوک نخ به طور همزمان استفاده می‌شود و برای زدن کوک‌ها به چندین سوزن نیاز است. چرخ‌های سردوز بیشتر در کارهای صنعتی استفاده می‌شوند اما مصارف خانگی بسیاری هم دارند.

چرخ خیاطی با قابلیت گلدوزی

انواع چرخ حیاطی، گلدوزی

بسیاری از چرخ‌های خیاطی به امکاناتی چون گلدوزی هم مجهز هستند. اما چرخ خیاطی مخصوص این کار هم در بازار چرخ‌های خیاطی وجود دارد. با کمک این چرخ‌ها که اغلب از نوع کامپیوتری هستند، می‌توان بهترین طرح‌های گلدوزی را با سرعت بسیار بالا دوخت.

در حافظه چرخ‌های خیاطی گلدوزی کامپیوتری می‌توان طرح‌ها و الگوهای متفاوتی ذخیره کرد و هر زمان لازم بود، طرح دلخواه خود را روی پارچه و لباس گلدوزی کرد 

چرخ خیاطی دکمه زن

انواع چرخ حیاطی، جادکمه‌زن

اگرچه بیشتر چرخ‌های خیاطی امکان جادکمه زدن دارند، اما چرخ‌هایی تولید شده که منحصرا مخصوص جادکمه زدن هستند. این چرخ‌های خیاطی طرح‌های مختلفی برای جادکمه زدن دارند.


چرخ خیاطی دو سوزنه

انواع چرخ خیاطی، دو سوزنه

این نوع چرخ خیاطی دارای دو ماکو و سوزن است و برای دوخت‌های تزئینی به کار می‌رود. هنگام دوخت با این چرخ خیاطی، دو ردیف از کوک نخ روی پارچه کنار هم قرار می‌گیرد.

چرخ خیاطی دکمه دوز

انواع چرخ خیاطی، دکمه دوز

این چرخ‌های خیاطی فقط برای دوختن دکمه‌ها به لباس و هر چیزی که دکمه لازم داشته باشد، تولید شده‌اند. آن بیشتر در محیط‌های کارگاهی دوخت لباس کاربرد دارد.

چرخ خیاطی قابل حمل

انواع چرخ خیاطی قابل حمل

این نوع چرخ خیاطی کوچک است و با باتری کار می‌کند و بهترین وسیله برای مسافرت است.

با این چرخ‌های خیاطی می‌توانید در سفر، درزهای شکافته شده لباس‌تان را به جای استفاده از سوزن و نخ، بدوزید. یا وقتی در مهمانی‌هایی مانند جشن تولد هستید، می‌توانید با استفاده از این نوع چرخ، تزئینات مورد نظرتان را آماده کنید. در واقع چرخ‌های خیاطی قابل حمل، بیشتر برای دوخت و دوزهای ساده در شرایط اورژانسی مناسب هستند.


طول عمر انواع چرخ خیاطی

چرخ‌های خیاطی کامپیوتری مدرن تا ۲۵ سال دوام دارند و مشکل خاصی پیدا نمی‌کنند. چرخ‌های قدیمی و غیرکامپیوتری از این هم مقاوم‌تر بوده و دهه‌ها کار می‌کنند. برخی از چرخ‌های خیاطی دستی قدیمی، ۷۰ یا ۸۰ ساله هستند و همچنان کار می‌کنند. اگر می‌خواهید دوام چرخ‌تان بالا رود، دائما از آن مراقبت کنید. برای نگهداری چرخ حیاطی‌تان باید به موارد زیر توجه کنید:

۱. تمیز نگهداشتن چرخ خیاطی

گردوغبار دشمن ماشین‌آلات است. بنابراین تاجایی که می‌توانید چرخ خیاطی‌تان را از گردوغبار دور و آن را تمیز نگهدارید. در ضمن مراقب باشید قسمت ماکو را دایما از گردو خاک پاک کنید و هنگام دوخت، از نخ با کیفیت استفاده کنید. همچنین پس از دوخت لباس، کمی کرک و پرز درون چرخ و البته اطراف آن جمع می‌شود. می‌توانید کرک‌های داخل چرخ خیاطی را با جاروبرقی تمیز کنید. همیشه پس از هر بار دوخت، چرخ‌تان را کاملا تمیز کنید.

۲. تعویض مرتب سوزن چرخ خیاطی

سوزن چرخ خیاطی پس از مدتی استفاده فرسوده و کند شده و باعث به هم پیچیده شدن نخ‌ها، دوخت نامرتب بخیه‌ها، کشیدگی در پارچه و در نهایت صدمه به چرخ خیاطی می‌شود. بنابراین پس از تمام کردن دوخت یک لباس، سوزن آن را عوض کنید. همچنین موقع دوخت لباس، به وزن و نوع پارچه توجه کرده و سوزن مناسب آن را انتخاب کنید.

۳. سرویس سالانه انواع چرخ خیاطی

هر سال باید تمام بخش‌های چرخ خیاطی‌تان را بررسی کنید تا اگر قطعه‌ای نیاز به تعویض دارد، عوض شود و طول عمر چرخ خیاطی‌تان بالا رود. سرویس چرخ را به دست تعمیرکارهای حرفه‌ای و آگاه بسپارید. تعمیرکار ناشی، چرخ‌تان را خراب‌تر می‌کند.

چرخ خیاطی مانند هر دستگاه دیگر به روغن‌کاری مرتب نیاز دارد. اگر با چرخ خیاطی خشک و بدون روغن مشغول کار شوید، نه تنها دوخت خوب و تمیزی نخواهید داشت، بلکه به قطعات مختلف چرخ خیاطی صدمه می‌زنید. روغن‌کاری مناسب، باعث روان بودن دوخت می‌شود. در ضمن حتما از روغن مخصوص چرخ خیاطی استفاده کنید.

توجه. برخی از چرخ‌های خیاطی به بخش روغن‌کاری خودکار مجهز هستند و شما مجبور به روغن زدن دستی نیستید. اما باید مراقب باشید این بخش صدمه ندیده‌ باشد و کار خود را مرتب انجام دهد.

امیدواریم با خواندن این مطلب، تا حد لازم انواع چرخ خیاطی صنعتی و خانگی را شناخته باشید.



اشنایی با الیاف

http://s15.picofile.com/file/8408490342/IMG_20200917_093132_455.mp4.htmlhttp://http://s15.picofile.com/file/8408490342/IMG_20200917_093132_455.mp4.html

اصطلاحات و نکته های خیاطی

   

 

 

  • کادر : عرض در طول الگوی جلو و پشت باضافه ۵ الی ۱۰ سانت را گویند.
  • پاترون : الگو(پاترن) هم گویند.
  • شالوده : الگوی کنترل شده (پایه و اساس)
  • پاترون تیپ : برای لباس عروس الزامی است.
  • تعریف پاترون | پاترون تیپ : الگویی است که مدل مورد نظر را روی آن پیاده و سپس روی متقال برای نمونه دوخته می شود و پس از آنکه الگو یا پاترون بی عیب شد روی پارچه مورد نظر پیاده می کنیم.
  • ساسون : ساسون همان پنس می باشد.
  • فاصا : کوک شل (فقیله=کوک شل)
  • اوزمان : فضای ایجاد شده در الگو را گویند.
  • آنفورشور : فاق شلوار یا هجاب را گویند.
  • اشل : گونیای خیاطی یا شابلون خیاطی.
  • مل یا ملین : کج یا صابون خیاطی.
  • قرینه سازی : بوسیله کوک شل در پارچه و با کارین در کاغذ انجام می گیرد.
  • لبه دوزی : پاک دوزی یا سردوزی.
  • سگک : نوعی قلاب چهارگوش برای کمربند ها.
  • شیرازه : مادگی (جا دکمه)
  • ولو لورت : تخته مخصوص برای اطو مخمل.
  • وتاژ : خمیدگی ، برآمدگی در کارور پشت (کوله).
  • آستین شمیزیه : آستین مچی مردانه یا زنانه.
  • دراپه : روی هم ریخته یا دوبل.
  • یقه شال : یقه آرشال.
  • بغلک : مرغک یا آگوده.
  • ژانت : وسیله ای است برای اطو کردن درزهای کوتاه آستین ها.
  • یقه فرنچی : ایستاده قفقازی-ژاپنی-سرداری و چینی را گویند.
  • جیب فیلتاب : جیب مغزی دو طرفه را گویند.
  • مرغک : تکه سه گوش کوچکی که برای گشادی زیر فاق شلوار یا زیر بغل آستین بکار می رود.
  • زاویه قائم : همان ۹۰ درجه می باشد که در آموزش های دیگر زیاد استفاده می شود.
  • کرسله : نوار مخصوص برای کمری شلوار و دامن.
  • گرادینگ : تبدیل سایز به سایز بزرگتر یا کوچکتر را گویند.
  • پیلی تخت : پیلی های داخلی.
  • تایور : کت.
  • نقطه موازنه : نقاطی از قطعات لباس که باید پهلوی هم قرار گیرند.
  • پیکان یا پای کلاغ : برای محکم کردن بالای پیلی ها،ساسون ها و درزهای کوچک گویند.
  • یقه گالف : به یقه اسکی یا هر یقه ای که روی اریپ مثل یقه های فانتزی که روی شانه ها ایستاده گویند.
  • فلد : درز وسط پشت را گویند در بالاتنه.
  • ژوزفین : به مدل ها و برش های زیرسینه گویند.
  • اَجیده : نوعی پنبه دوزی را گویند.
  • اسموک : دوخت لانه زنبوری را گویند.
  • اَمپر مایل کردن : آهار دادن و غیر قابل نفوذ آب به پارچه.
  • اتون کلار : یقه ب ب پایه دار را گویند.
  • مانیرین کلار : یقه ایستاده (چینی)
  • پترپن : یقه ب ب و پترن کلار ، یقه ب ب ایستاده.
  • گرادینگ : علامت های روی الگو برای راه پارچه که برش می شود.
  • یقه بالی : یقه سورچی (مانند یقه شومیز)
  • بالاتنه غیر متقارن : یقه های یکطرفه را گویند.
  • هانش : باسن.
  • علامت RS : به معنی روی پارچه.
  • علامت WS : به معنی پشت پارچه.
  • فولد یا F : به معنی دولای بسته پارچه.
  • علامت CF : به معنی خط مرکزی جلوی الگو.
  • علامت CB : به معنی خط مرکزی پشت الگو.
  • حروف G یا گرین : به معنی راه پارچه.
  • بلوک Block : به معنی قالب اولیه الگو.
  • پیلی باکس Box : به معنی پیله دوقلو.
  • یوگ چیست : برش های افقی روی الگو که به حالت تزینی روی لباس دوخته می شود.
  • خط پرنسسی : خطوطی را گویند که سرشانه و حلقه آستین به پایین لباس عمود می شود و مثل دکوب ها.
  • کوده چیست : بغلک یا مرغک را گویند.
  • تاک یا نرو : چین های یکنواخت و ریز را گویند.
  • تراک : شیار یا ترکی پارچه.
  • پنل : قطعات لباس برای تزیئن.
  • رافل : چین هایی که روی پارچه نرم و نازک بصورت خرد داده شود. (بصورت نوارهای چین دار).
  • ژانت یا طیاره : میز کوچک اطو برای درزهای آستین و شلوار.
  • شیرینگ : چند ردیف چین خرد موازی را گویند.
  • پلاکت : چاکی که در آن زیپ یا بندینک یا دکمه دوخته شود.
  • پل چیست : نوار های باریکی که کمدی دامن یا شلوار برای نگهداری کمربند گذاشته می شود.
  • دامن پنل : دامن ترک (مدل ماهی)
  • گلابتون چیست : از ترکیب الیاف ابریشمی یا طلا و نقره بدست می آید بنام گلابتون.
  • دامن پور تفوی : به معنای دامن لنگی.
  • رنگ های اصلی : قرمز ، آبی ، زرد و رنگ های ثانوی نارنجی ، بنفش و سبز.
  • انواع پارچه پشمی : توئید ، فاستونی پشمی ، کشمیر ، فانل ، فوتر.
  • انواع پارچه نخی : وال ، کرشه ، دبیت ، زمزم ، ململ ، چبت ، متقال.
  • رنگ های سرد عبارتند از : رنگ های روشن مثل سفید ، زرد ، آبی روشن و ….
  • رنگ های گرم عبارتند از : رنگ های تیره مثل قرمز ، مشکی ، بنفش و …
  • کوک لغزشی : برای پروب لباس از روی لباس کوک گرفته می شود.
  • انواع جیب : جیب رویی ، جیب داخل درز پهلو ، جیب هایی که روی بدنه چاک زده و می دوزیم.جیب های تزیونی ، جیب لبه دار ، جیب مغزی ، جیب راست ، جیب آستردار ، جیب کاپشن ، فتلتاب.
  • حجاب : پوشش ، فاق.
  • نقاب : بلیطی یا لبه اضافی زیرین زیپ شلوار را گویند.
  • شابلن : نوعی اشل خیاطی.
  • اپلیکه دوزی : با قطعات پارچه که شکل جالب توجه داشته باشد مثل گیپورهای درشت دور آن را قیچی کرده و روی لباس دیگری تزیین می شود.
  • درز فرانسوی : یک بار از روی پارچه دوخته و بار دیگر از پشت درز گرفته می شود ، بیشتر برای پارچه های ظریف مثل ژورژت.
  • پنس وتاژ : در قسمت پشت بالاتنه برای بر آمدگی کوله دوخته می شود.
  • پنس کنفرماسیون : پنس زیر حلقه جلوی بالاتنه که در افراد با سینه های بزرگ گرفته می شود و تفاوت بالاتنه جلو و پشت می باشد.
  • فراک : کت مجلسی آقایان که پشت کت بلند و جلوی آن مثل ژیله یا کت کوتاه می باشد.
  • کمربند های مختلف : کمربند منفرد ، کمربند دوبل ، کمربند دو تیکه ، کمربند داخلی و کمربند لیفه ایی.
  • پام پام : همان گلوله هایی که با کاموا درست می کنند در بافتنی ها.
  • چین های ضربتی : برای صاف کردن پارچه.
  • یقه پولو : اسکی بالا.
  • پیراهن با خطوط پرنسس : کوب یا دکوب از کارور یا سرشانه را گویند.
  • انواع بافت پارچه : بافت حصیری ، بافت اریپ ، بافت حیایی ، بافت اطلسی ، بافت کربدوشین ، بافت کرشه ، بافت کرکی ، بافت گلدار ، بافت مضاعف ، بافت لاپت.
  • یقه سیلوا : یقه داپه و دوبل هفت را گویند.
  • کوک برجسته : جهت اتصال لانی به پارچه لباس مثل کت و پالتو بکار می رود.
  • چتائی : نوعی الیاف نبافته را گویند.
  • پایه چیست : خطی است که یقه را به آن محکم وصل می کنیم.
  • تار پارچه : نخ های طولی و مجکم پارچه را گویند.
  • پود پارچه : نخ های ظریف و عرضی پارچه را گویند.
  • واحد های اندازه گیری : متر ، سانتی متر ، دسی متر ، میلیمتر.
  • پارچه هایی که از الیاف نباتات تهیه می شود : کتان ، پنبه ، کنف.
  • کاغذ کالک : کاغذ طراحی و نقشه کشی.
  • پیلی های بادزنی : در قسمت بالا باریک و در پایین پهن می شود.
  • پیلی بکسی : دو پیلی که جهت مخالف یکدیگر درست شوند را گویند.
  • پیلی آکوردئونی : باید به وسیله خشکشویی ها اطو شود برای روی دامن کلوش و شاده.
  • پیلی چاقویی : پیلی معمولی باریک که دور تا دور لباس قرار گیرد.
  • پیلی جانبی : به پیلی های تک تک گویند.معمولا در یک جهت از وسط یا از پهلو به هم برخورد می کنند.
  • دامن اسکاتلندی : پلیسه لنگی را گویند.
  • نقاب : بلیطی یا همان تکه ای که زیر زیپ قرار می گیرد.
  • آنتی ژامپ : درز زیر فاق تا زمین را گویند.
  • آمپی ژامپ : درز کنار بدن تا زمین را گویند.
  • تاج یا کاپ : کله آستین یا نشانه را گویند که از (یک دهم) دور بازو بدست می آید.
  • الگوی قالب بدن : پاترون تیپ را گویند.
  • مرسریزه چیست : الیاف تابیده.
  • فلامنت : نوعی ساقه گیاه را گویند.
  • کنتراست : تضاد را گویند.
  • شالوده : الگوی کنترل شده.
  • کاغذ پوستی : کاغذ فایل یا کالک را گویند.
  • انواع کاغذ : گراف ، پوستی ، مومی.
  • آناتومی : از ترکیب خطوط افقی ، عمودی ، منحنی و اریپ ساخته می شود.
  • فرق ساسون و تاک : ساسون کم کم باریک می شود ولی تاک در یک خط مستقیم دوخته می شود.
  • دوخت پیچ رل چیست : برای پارچه های لطیف مثل حریر درزها پیچ رل می شوند.
  • اسموک : به نعی کت پشت بلند اطلاق می شود.
  • اصطلاح اگرند سیمان : یعنی تهیه الگوی پالتو و کت.
  • مولاژه : یعنی استفاده پاترون برای قرینه.
  • آت سایز : اندام های غیر طبیعی.
  • یقه جایوت : یقه الماسی را گویند.

معرفی هنر خیاطی

خیاطی جزء هنرهای اصلی بشر در سرتا سر جهان می‌باشد که این هنر کاربردی از زمان های گذشته تا به امروز طرفداران زیادی دارد و مردان و زنان بسیاری در سطوح مختلف با این هنر آشنا هستند. به فردی که به‌طور حرفه‌ای به دوخت، تعمیر و یا تغییر در پوشاک می پردازد خیاط گفته می‌شود که  این فرد به پارچه، مد و لباس علاقه خاصی دارد.

معرفی هنر خیاطی

از زمان انسان‌های نخستین تا به امروز پوشیدن لباس یک ضرورت بوده است و هر شخصی تمایل دارد که ظاهر خود را به بهترین شکل ممکن آراسته کند بنابراین رنگ و طراحی پوشاک باید هنرمندانه، زیبا، هماهنگ با شرایط محیط و باب روز باشد. از این رو فن یا به عبارتی هنر خیاطی به وجود آمد و در ردیف مشاغل مهم و کارآمد جامعه قرار گرفت و روز به روز در کنار هنرها و فنون دیگر رشد کرد و به روز شد. از گذشته تا امروز این هنر طرفداران زیادی داشته است و مردان و زنان بسیاری با این هنر در سطوح مختلف آشنا هستند.

تاریخچه هنر خیاطی

خیاطی هنری است که شاید به اندازه طول عمر انسان قدمت داشته باشد. از همان زمان که بشر نیاز به پوشش را در خود احساس کرد این هنر به‌وجود آمد. انسان اولیه که با دوخت و دوز آشنایی نداشت برای پوشاندن بدن خود از پوست حیوانات و برگ درختان استفاده می‌کرد. سال ها بعد انسان توانست با استخوان پرندگان، ماهی‌ها و نی‌های باریک خیزیران سوزن بسازد و از روده جانوران به عنوان نخ استفاده کند تا بتواند پوست حیوانات را به هم بدوزد و از آن ها لباس تهیه کند. احتیاج مبرم بشر به لباس باعث پیشرفت سریع این هنر شد و هر قومی برای خود لباس خاصی به وجود آورد که با فرهنگ آداب و رسوم آن قوم سازگاری داشت. مدارک و شواهد به دست آمده از نقاشی‌ها و حفاری‌های درون غارها و سنگ نوشته‌ها نشان دهنده سنت، اعتقادات و پوشش هر دوره است. آثاری که در حدود پنج هزار سال قبل از میلاد به دست آمده نمایانگر شکل لباس خانم های یونان قدیم است که لباس‌های آن‌ها از یک پارچه بریده نشده درست شده است که دو طرف این لباس دارای درز و روی آن با بندی بسته می‌شد و به شکل بلوز و دامن به نظر می‌رسید. قسمت سرشانه را که پهن بود به وسیله‌ی سنجاق‌های مخصوص جمع می‌کردند و بلندی لباس به سلیقه‌ی خود آن‌ها بستگی داشته است. در زمان‌های گذشته پارچه را روی اندام افراد قرار داده و به فرم دلخواه در می‌آوردند سپس به آن کوک و سنجاق زده و اقدام به دوخت می‌کردند یا برخی بر حسب تجربه و بدون الگو، لباس را برش زده که نیاز به چندین پرو داشت.

دو استاد خیاطی به نام‌های ویونت(Vionnet) و شانل(Shanel)که حساسیت و استعداد خاصی نسبت به زیبایی شناسی و مسایل اجتماعی داشتند، تغییرات خطوط اندام و بدن را کشف کردند. با آن‌که تعبیر و تفسیر این دو طراح متفاوت بود اما آنان را باید به‌وجود آورنده و مخترع اصلی لباس ساده و راحت امروزی دانست. رفته رفته با پیشرفت علم و تجربه، متدهای مختلفی در کشورهای مختلف برای خیاطی تدوین گردید و مورد استفاده قرار گرفت.

وسایل مورد نیاز خیاطی

برای دوخت و دوز یک لباس در خیاطی به وسایل مختلفی نیاز است که در ادامه به ابزار ضروری و اولیه آن اشاره شده است. 

1- انواع سوزن: سوزن‌های مورد نیاز خیاطی در انواع زیر موجود است.

- سوزن دست دوز: اندازه سوزن مورد نیاز را باید مناسب با نوع پارچه انتخاب کنید که معمولا سوزن‌ها را در بسته‌هایی که همه آن‌ها در یک نوع و اندازه هستند می‌فروشند . سوزن‌هایی که بیش از حد کلفت یا بیش از حد نازک باشند در پارچه سوراخی باقی می‌گذارند بنابراین برای دوخت بر روی پارچه‌های نازک و لطیف از سوزن‌های نازک و برای پارچه‌های کلفت از سوزن‌های ضخیم و بلندتر باید استفاده کرد.

سوزن خیاطی

تصویر 1: سوزن دست‌دوز

- سوزن ته گرد: از سوزن‌های ته گرد هنگام پروگیری لباس و برای ثابت نگه داشتن الگو کاغذی بر روی پارچه هنگامه برش استفاده می کنند نکته مهم در انتخاب این نوع سوزن‌ها برای خیاطی این می‌باشدکه همیشه سوزن‌های ته گرد  نوک تیز و صاف انتخاب کنید. این نوع سوزن‌ها بر روی پارچه اثری باقی نمی‌گذارند.

سوزن ته گرد

تصویر 2: سوزن ته گرد

- سوزن چرخ خیاطی: متانسب با انواع مختلف چرخ خیاطی سوزن‌های مخصوص به آن‌ها باید استفاده شود که سوزن‌های مربوط به چرخ خیاطی‌های خانگی یک سمت آن‌ها به صورت صاف می‌باشد. با توجه به جنس پارچه باید سوزن مربوط به آن را برای چرخ خیاطی انتخاب نمود به عنوان مثال برای پارچه‌هایی از جنس ریون یا کِشی در چرخ خیاطی‌های خانگی باید سوزن مناسب این پارچه‌ها را استفاده نمود که اصولا رنگ ته این سوزن‎ها به‌صورت آبی می‌باشد.

سوزن چرخ خیاطی

تصویر 3: سوزن  چرخ خیاطی

2- جا سوزنی: برای قرار دادن انواع سوزن‌های خیاطی استفاده می‌شود که در دو نوع مچی و عادی در شکل و طرح‌های مختلف در بازار موجود می‌باشد.

            جا سوزنی

تصویر 4: جاسوزنی

3- انگشت دانه: انگشتانه یا انگشت دانه ابزاری است از  جنس فلز که هنگام خیاطی  آن را نوک انگشت گذاشته تا مانع فرو رفتن سوزن به انگشت شود.

انگشت دانه

تصویر 5: انگشت دانه

6- متر: وسیله اندازه‌گیری پارچه و اندام است که به سانتیمتر، اینچ و میلیمتر تقسیم‌بندی شده است. طول متر در حدود 50 سانتیمتر یا 1/5 متر  است و به صورت پارچه‌ای یا پلاستیکی موجود است.

متر خیاطی

تصویر6: مترخیاطی

7- انواع خط‌کش: خط‌کش‌های خیاطی در انواع زیر موجود است:

- خط‌کش ساده: در اندازه‌های 50 سانتیمتر، بلندتر یا کوتاه‌تر که از جنس چوب، پلاستیک و فلز ساخته شده و برای اندازه‌گیری طول به کار می‌رود.

- خط‌کش موازنه: برای قرینه کردن ساسون‌ها، خط راه و جا دکمه مورد استفاده قرار می‌گیرد.

- خط‌کش T و گونیا: برای اندازه‌گیری زاویه، طول و عمود کردن برخی از خطوط الگو استفاده می‌شود.

 گونیا خیاطی

تصویر 7: گونیا خیاطی

خط‌کش T

تصویر 8: خط‌کش T

8- پیستوله: برای طراحی خطوط منحنی مثل حلقه گردن و حلقه آستین مورد استفاده قرار می‌گیرد.

پیستوله

تصویر9: پیستوله خیاطی

9- رولت: از ابزارهای مخصوص علامت‌گذاری در خیاطی است که از یک چرخ دندانه‌دار فلزی کوچک و یک دسته چوبی، لاکی یا فلزی تشکیل شده و برای علامت‌گذاری روی الگو و پارچه به کار می‌رود.

رولت خیاطی

تصویز 10: رولت خیاطی

11- قیچی مخصوص خیاطی: قیچی باید فلزی بوده، تیغه آن از جنس فولاد مناسب ساخته شده و قابل تیز کردن باشد. در موقع خرید، چند تکه از پارچه‌های مختلف را با خود ببرید و توسط قیچی مورد نظر آنها را بچینید. برای این منظور، تمام زبانه‌ی قیچی را باز کنید، پارچه را میان آن قرار دهید و با یک برش آن را ببرید. اگر بعد از برش، تارهایی از پارچه چیده نشد، قیچی نامرغوب است. قیچی‌هایی که دو تیغه‌ی آن توسط پیچ و مهره به هم متصل شده به مراتب بهتر از قیچی‌هایی هستند که توسط پرچ کردن به هم متصل شده‌اند، زیرا قیچی‌های پیچ و مهره دار را می‌توان هنگام شل بودن سفت کرد. بعد از هر بار استفاده از قیچی آن را به آرامی روی میز بگذارید تا به زمین نیفتد. نکته مهم در مورد قیچی خیاطی این است که باید حتما از آن‌ها برای برش پارچه استفاده کنید و به هیچ وجه با آن‌ها نباید کاغذ، نخ یا موارد دیگر را بچینید. قیچی‌های خیاطی در شکل‌ها و طرح‌های و سایزهای مختلف و متانسب با انواع پارچه وجود دارد.

قیچی خیاطی

تصویر11: قیچی خیاطی

12- بشکاف: برای شکافتن درزها و گاه جهت باز کردن سوراخ جادکمه به کار می‌رود. هنگام استفاده کردن از بشکاف باید دقت کرد؛ زیرا ممکن است باعث سوراخ شدن پارچه شود.

بشکاف خیاطی

تصویر 12: بشکاف خیاطی

13- صابون خیاطی: صابون مخصوصی است که در رنگ‌های مختلف موجود است و با این صابون می‌توان خط‌های برش و نقشه را روی پارچه تعیین و رسم نمود و در مواقع لازم به آسانی می‌توان این خط‌ها را پاک کرد.

صابون خیاطی

تصویر13: صابون خیاطی

14- مانکن: مجسمه نیم تنه‌ای است که برای درست کردن و آزمایش قسمت‌هایی از لباس بر روی آن مورد استفاده قرار می‌‎گیرد و بعضی از مانکن‌ها طوری ساخته شده‌اند که تا ده شماره قابل بزرگ و کوچک شدن هستند.

مانکن خیاطی

تصویر 14: مانکن خیاطی

15- آیینه: آیینه قدی و آیینه دستی نسبتا بزرگ از وسایل لازم خیاطی است، با این آینه‌ها می‌توان قسمت عقب لباس را ملاحظه کرد و به راحتی ایرادات آن را در تن فرد مشاهده و برطرف کرد.

16- ابزار سوزن نخ کن: این ابزار در نخ کردن سوزن به شما می‌کند هر چند که اکثر افراد با دست سوزن را نخ می‌کنند.

سوزن نخ کن

تصویر 15: سوزن نخ‌کن

17- کاغذ الگو‌کشی: این کاغذ برای ترسیم الگو مورد استفاده قرار می‌گیردکه در سه نوع کاهی، عادی و روغنی در بازار موجود می‌باشد.

18- کاغذ کپی خیاطی یا کاغذ کاربن: کاربن کاغذی است که برای کپی کردن الگوها و نقشه‌ها بر روی پارچه به کار می‌رود، از این نوع کاغذ بیشتر برای کپی کردن نقشه‌ها و طرح‌های مختلف که روی کاغذ ترسیم شده است و باید بر روی پارچه منتقل گردد، استفاده می‌شود این کاغذ در رنگ‌های زرد، قرمز، سفید و سبز موجود است که رنگ زرد آن بیشتر از بقیه مورد استفاده قرار می‌گیرد و نکته‌ای که مطرح است این است که برای پارچه‌هایی با رنگ سفید حتما باید از کاغذ کاربن سفید استفاده کنید.

کاربن خیاطی

تصویر16: کاغذ کاربن خیاطی

19- اتو :  اتو ابزار مهمی در هنر خیاطی می‌باشد و اتو الکتریکی، اتو بخار و اتو سنگی یا سرد لازم است و در طول دوخت و دوز به آن‌ها نیاز خواهید داشت.

اتو سرد خیاطی

تصویر 17: اتو سرد یا سنگی در خیاطی

20- میز اتوکشی : میز و تخته مخصوص اتوکشی با رویه قابل شستشو و یک تخته اتوکشی که به آن ژانت می‌گویند و مخصوص اتو کردن آستین و یقه می‌باشد جز ابزار کار است.

21- نخ: چنان‌چه رنگ نخ از رنگ پارچه‌ای که می‌خواهید بدوزید تیره‌تر یا روشن‌تر باشد در آن‌صورت پس از دوختن لباس نخ روی پارچه نمایان است، بنابراین باید نخی که انتخاب می‌کنید روی پارچه گذاشته شود و سنجیده شود.

نخ خیاطی

تصویر 18: نخ خیاطی

22- چرخ خیاطی: دارای انواع و اقسام مختلفی از جمله چرخ خیاطی صنعتی، چرخ خیاطی خانگی، چرخ خیاطی سردوز و چرخ خیاطی میان دوز  است. از زمان پیدایش آن‌ها تا به امروز چرخ خیاطی نیز همگام با تکنولوژی پیشرفت کرده است.

تصویر 19: نمونه‌ای از چرخ خیاطی خانگی

23- پارچه: پارچه‌ها از نظر مواد به‌کار رفته انواع گوناگون دارند از جمله نخی، پنبه‌ای، پشمی، ابریشمی و  غیره که در دوخت لباس از انواع این پارچه‌ها بنا به مصرف مورد نیاز استفاده می‌شود که در طرح‌های ساده،گلدار، راه دار، چهارخانه و غیره موجود می‌باشد.

پارچه

تصویر 20: پارچه

 انواع متدهای خیاطی

در طول سال‌هایی که انسان ها از هنر خیاطی استفاده می‌کنند روش ها و متدهای بسیاری را ابداع کرده‌اند که تفاوت این متدها در قواعد، اندازه گیری ها و فرمول ها است که متد خیاطی گرلاوین جز یکی از قدیمی‎ترین متدهای خیاطی می‌باشد. در شکل «1» انواع متدهای خیاطی نمایش داده است.

متدهای خیاطی